اسید سالیسیلیک یکی از اسیدهای آلی است که دارای مصارف دارویی نیز می‌باشد و نوعی داروی موضعی برای مشکلات پوستی است. از اسید سالیسیلیک در غلظت های مختلف با توجه به نوع بیماری استفاده می شود و به شکل محلول موضعی و کلاستر در بازار دارویی موجود می باشد. اسید سالیسیلیک از طریق حل کردن ماده چسباننده بین سلولی که پوسته‌ها را در لایه شاخی به هم متصل می‌کند که پوسته ریزی را تسریع و در نتیجه باعث سست شدن کراتین می‌شود. این اثر کراتولیتیک دارو ممکن است باعث یک اثر ضد قارچی نیز شود چون برداشت استراتوم کورنئوم رشد قارچ پوستی را تضعیف می‌نماید. اسید سالیسیلیک دارای اثر ضد عفونی کننده خفیف نیز می‌باشد. اصولاً کار اسید از هم پاشیدن سلولهاى جمع شده در یک نقطه است و این یعنى همان چیزى که پوست براى سلامتى به آن نیاز دارد. قدرت بسیار اسید سالیسیلیک نفوذ آن به عمق پوست است و به همین دلیل میتواند ریشه پوست را به‌خوبی سطح آن تمیز نماید.

کاربرد اسید سالیسیلیک :

• هر دو نوع سالیسیلات (طبیعی و مصنوعی) دارای اهداف متعددی در بدن انسان هستند و در نتیجه نقش‌های دارویی مختلف و قابل توجهی از جمله اثرات ضد التهابی، ضد سرطانی، محافظت عصبی (نوروپروتکتیو) و ضد دیابت را از خود نشان می‌دهند.
• اسید سالیسیلیک وقتی روی پوست استفاده می‌شود، به ریزش سلول‌های مرده لایه فوقانی پوست و کاهش قرمزی و تورم (التهاب) کمک می‌کند. این کار باعث کاهش تعداد جوش‌ها و تسریع روند بهبود آنها می‌شود.
• این بتاهیدروکسی اسید محلول در چربی است و بر خلاف آلفاهیدروکسی اسیدها (مانند اسید گلیکولیک) امکان مخلوط شدن با چربی در فولیکول‌های مو را دارد. در نتیجه می‌تواند در این نواحی نیز عملکرد داشته باشد.
• اسید سالیسیلیک از خواص کراتولیتیک (نرم کردن و برداشتن لایه شاخی پوست) و کمدولیتیک (برطرف‌کننده و مانع بروز جوش) نیز برخوردار است.
• اسید سالیسیلیک همچنین ترشح سبوم (چربی طبیعی پوست) را در افراد مبتلا به آکنه کاهش می‌دهد که به اثر درمانی آن در این‌ بیماران می‌افزاید.
• اسید سالیسیلیک به عنوان یک عامل لیپوفیل (چربی‌دوست)، لیپیدهای بین سلولی را از بین می‌برد. بسیاری از متخصصان پوست از این خاصیت اسید سالیسیلیک (عملکرد ضد تکثیر بی‌رویه سلولی) بر روی اپیدرم در لایه برداری پوستی استفاده کرده‌اند.
• یک مطالعه نشان داده است که لایه‌برداری با اسید سالیسیلیک می‌تواند منجر به ایجاد تغییراتی در بافت زیرین پوست شود بدون اینکه مستقیماً آسیبی به لایه خارجی پوست وارد کند.
• اسید سالیسیلیک دارای خواص ضد التهابی شناخته می‌شود. غلظتی که در آن عمل ضد التهابی اسید سالیسیلیک بیشتر نشان داده می‌شود، بین 5/0تا 5 درصد است.
• از سالیسیلات‌ها در فرمولاسیون ضد آفتاب‌ها نیز استفاده می‌شود.
• اسید سالیسیلیک همچنین دارای خواص ضد میکروبی و ضد قارچی است.
• اسید سالیسیلیک اثر بی‌حس‌کنندگی نیز دارد که به هنگام لایه‌برداری قابل مشاهده است و در صورتی که لایه‌برداری توسط پزشک انجام شود، این ماده می‌تواند توانایی بیمار در تحمل درد ناشی از این روش درمانی را افزایش دهد.

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اقدامات احتیاطی زیر را برای استفاده از سالیسیلیک اسید توصیه می کند:

• دستورالعمل های مندرج بر روی برچسب محصول را به دقت دنبال کنید.
• انجام تست حساسیت پیش از مصرف هر محصولی که حاوی سالیسیلیک اسید است. در صورت مشاهده ی واکنش آلرژیک از مصرف آن خودداری کنید.
• از مصرف بیش از مقدار توصیه شده خودداری کنید.
• از مصرف محصول در دوزهای بیشتر یا زیاد کردن تعداد دفعات مصرف توصیه شده بر روی برچسب خودداری کنید.
• از مصرف محصولات حاوی سالیسیلیک اسید بر روی نوزادان و کودکان اجتناب کنید.
• هنگام استفاده از محصولات حاوی سالیسیلیک اسید، پوست خود را در برابر نور خورشید حفاظت کنید.

همچنین باید هنگام مصرف محصولات حاوی سالیسیلیک اسید اقدامات احتیاطی زیر را انجام دهید:

• از تماس با چشم، دهان یا هر نوع غشای مخاطی مانند داخل بینی خودداری کنید.
• در صورت بروز عوارض جانبی ناشی از اسید سالیسیلیک (پوسته شدن، سوزش و تحریک) مصرف محصول را متوقف و برای مشاوره با پزشک خود مشورت کنید.
• اگر فردی به صورت تصادفی محلول سالیسیلیک اسید را قورت دهد باید بلافاصله به دنبال مراقبت های پزشکی باشد.
• از مصرف پانسمان های محکم یا پمادهای نفتی بر روی لایه ای از سالیسیلیک اسید خودداری کنید؛ زیرا قرار گرفتن در معرض SA و در نتیجه عوارض جانبی را تشدید می کنند.
• هنگام استفاده از محصولات حاوی سالیسیلیک اسید از مصرف سایر داروهای حاوی SA خودداری کنید. نمونه هایی از این داروها شامل آسپرین و برخی از لوسیون های آسیب دیدگی ورزشی هستند.

• نحوه لایه برداری با اسید سالیسیلیک

پزشک، پوست شما را به طور کامل تمیز کرده و سپس محلول اسید سالیسیلیک را اعمال می کند. بسته به غلظت لایه بردار و تشخیص پزشک برای درمان پوست شما تا سه لایه محلول استفاده می شود. ممکن است احساس سوزش داشته باشید؛ اما لایه برداری تنها ۳ تا ۵ دقیقه زمان می برد. پس از آن پزشک پوست را قبل از شستشو، با آب یا محلول دیگر خنثی می کند.

مراقبت پس از لایه برداری با اسید سالیسیلیک

• حداقل تا ۲۴ ساعت از مصرف محصولات مراقبت از پوست حاوی اسید های دیگر و رتینوئید اجتناب کنید. پوست شما شروع به پوسته پوسته شدن می کند و تا حدود یک هفته ادامه خواهد داشت.
• در طول پوسته پوسته شدن از پاک کننده ملایم و مرطوب کننده استفاده کنید. پوست جدید شما بسیار حساس خواهد بود. اسید سالیسیلیک حساسیت به آفتاب را افزایش می دهد، بنابراین از ضد آفتاب استفاده کنید و در این دوره از قرار گرفتن در معرض آفتاب به طور مستقیم پرهیز کنید.
• با لایه برداری اسید سالیسیلیک نتایج چند ماه باقی می مانند. هر روز از ضد آفتاب استفاده کنید و برای حفظ نتایج به خوبی از پوست خود محافظت کنید.

• موارد احتیاط مصرف اسید سالیسیلیک

• افراد مبتلا به بیماری های زمینه ای که بر سلامت کلیه و کبد آنها تأثیر می گذارد.
• افرادی که به سالیسیلیک اسید حساسیت دارند یا هر ماده ای که در برچسب محصول نوشته شده است.
• افرادی که دارو مصرف می کنند یا در آستانه ی شروع یک تست آزمایشگاهی هستند.
• زنان باردار و شیرده
• اگر فردی بعد از گذشت 6 الی 8 هفته از مصرف محصول حاوی سالیسیلیک اسید هیچ گونه پیشرفتی را مشاهده نمی کند، بهتر است با پزشک برای گزینه های درمانی دیگر مشورت کند. در صورتی که فرد با مصرف محصولات حاوی سالیسیلیک اسید با عوارض جانبی آن روبرو شد باید بلافاصله مصرف آن را متوقف کرده و به پزشک مراجعه کند. اگر فردی علائم واکنش آلرژیک یا مسمومیت با سالیسیلیک را دارد باید بلافاصله به دنبال مراقبت های پزشکی باشد.

• عوارض جانبی اسید سالیسیلیک

اسید سالیسیلیک ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. به خصوص برای کسانی که تا کنون از آن استفاده نکرده اند. برخی از عوارض جانبی ناشی از مصرف این ماده عبارتند از:

1. سوزش
2. خشکی
3. خارش
4. پوسته پوسته شدن
5. قرمزی