یکی از لوازم آزمایشگاهی که قابلمه مانند و دارای درب است و برای خشک کردن مواد جامد به کار می رود دسیکاتور نام دارد. مزیت خشک کردن با این وسیله عدم جذب رطوبت در حین خشک کردن است.

۱- تجهیزات و لوازم آزمایشگاه :

به هر وسیله ای که در آزمایشگاه برای انجام آزمایش و نگه داشتن مواد مختلف استفاده می شود تجهیزات و لوازم آزمایشگاهی می گویند. این موارد شامل ظروف آزمایشگاهی، مواد مصرفی، دستگاه های مورد نیاز و حتی سکوبندی و کابینت های آزمایشگاه است. از ظروف آزمایشگاه می توان به انواع ارلن ها، لوله و.. اشاره کرد. از دستگاه ها می توان به دستگاه آون (خشک کننده)، PH سنج، ترازوی آزمایش، هود و وسایل دیگر را نام برد. یکی از این دستگاه ها دسیکاتور می باشد که برای نگه داری مواد از رطوبت استفاده می شود.

۲- دسیکاتور چیست؟

وسیله ای قابلمه ای شکل که از جنس پیرکس بوده و نام آن ریشه انگلیسی – آمریکایی دارد و برای خشک کردن مواد به کار می رود. این وسیله دارای دو بخش است. در بخش پایینی آن موادی که به عنوان جاذب رطوبت هستند (مانند سیلیکاژل)، قرار می گیرند. در بخش بالایی که دارای یک صفحه است که نمونه قرار می گیرد. نمونه هایی که باید دور از رطوبت نگه داری شوند و یا نمونه هایی که گرم هستند و به دور از رطوبت باید خشک شوند داخل آن قرار می گیرند.

نکته :

مواد داخل دسیکاتور هر بار که در آن باز می شود مدت زمان کمی در مقابل رطوبت هوا قرار می گیرند و کمی مرطوب می شوند. به همین دلیل این وسیله برای نگه داری موادی که به سرعت با رطوبت جو واکنش می دهند، مانند فلزات قلیایی ، نمی تواند گزینه مناسبی باشد.

۳- اجزای سازنده دسیکاتور :

قسمت زیرین دارای مواد جاذب و نمگیر است. موادی که در این وسیله به عنوان جاذب استفاده می شود ژل سیلیس، کلرید کلسیم بدون آب، اسید سولفوریک غلیظ و پنتا اکسید فسفر می باشد.

توجه :

این مواد با گذشت زمان و جذب رطوبت تغییر رنگ می دهند (معمولا از آبی به صورتی) و از رطوبت اشباع می شوند. در این مواقع باید داخل آون خشک شوند. هر یک از این مواد در یک دمای خاصی خشک می شوند. مثلا دمای خشک کردن سیلیکاژل بین ۱۵۰ تا ۱۸۰ درجه سانتیگراد است.

در قسمت بالایی یک صفحه سرامیکی لعاب دار با سوراخ هایی وجود دارد که نمونه هایی که باید خشک شوند اینجا قرار می گیرند. لبه درب دسیکاتور که سمباده خور است باید چرب شود تا هوا به داخل دستگاه وارد نشود و رطوبت وارد آن نشود. برای این کار از ژل نفتی یا وازلین سفید و مواد چرب کننده ی دیگر استفاده می شود. اما ژل نباید به مقدار زیادی زده شود چون باعث لغزندگی زیاد می شود و ممکن است درب بیفتد و بشکند.

۴- انواع دسیکاتور :

این وسیله در دو نوع ساده و شیردار هستند. نوع معمولی و بدون شیر آن فقط وسیله ای به شکل قابلمه است که موادی که باید خشک نگه داشته شوند داخل آن قرار می گیرند.

ولی نوع شیردار (خلأ) این دستگاه شامل شیری است که به پمپ خلأ وصل است و از این طریق هوا و رطوبتی که داخل دستگاه است تخلیه می شود. در نوع شیردار بخش پایینی که محل گذاشتن مواد جاذب رطوبت است وجود ندارد.

نکته :

در نوع شیردار وقتی ماده داخل دستگاه قرار می گیرد چند بار شیر پمپ خلأ باز و بسته می شود تا هوای داخل آن خارج شود.

۵- مراحل گذاشتن ماده در دسیکاتور :

٭ در ابتدا وجود ماده جاذب داخل دسیکاتور و همچنین تازه بودن آن را بررسی می کنیم.

٭ درب دستگاه را از لحاظ چرب بودن چک می کنیم.

٭ نمونه ای که داریم را داخل دستگاه می گذاریم (چه خشک کردن مد نظر باشد و چه نگه داری کردن).

٭ درب را سریع می بندیم تا هوا داخل آن نشود. برای این کار درب روی دستگاه لغزانده می شود و مثل قابلمه در آن بسته نمی شود. چون محل اتصال بدنه و درب چرب بوده و هنگام برداشتن مانند قابلمه بدنه نیز با آن بلند شده و به زمین می افتد.

۶- نکاتی که باید رعایت شود :

همیشه حتی زمانی که دستگاه خالی از نمونه است باید درب آن بسته باشد تا ماده جاذب آن از رطوبت اشباع نشود. همچنین هنگام جابه جایی دستگاه باید قسمت درب و بدنه را محکم نگه داشت چون کناره درب چرب است و ممکن است سر بخورد. نکته ی دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است وقتی ماده ای از آون داخل دستگاه قرار می گیرد، بعد از فرصتی کوتاه (در حد ۵ تا ۱۰ ثانیه) درب آن بسته می شود، زیرا اگر ماده خیلی داغ باشد بعد از سرد شدن، برداشتن درب آن سخت می شود (به علت اختلاف فشار هوای داخل و بیرون).