به طور کلی دی پروپیلن گلیکول (dipropylene glycol) با فرمول شیمیایی C6H14O3 به شکل مایع بی رنگ، تقریبا بی بو با نقطه جوش بالا و سمیت پایین است. این ماده از سه ترکیب شیمیایی ایزومری ساخته شده است. به عنوان یک نرم کننده، واسطه در واکنش های شیمیایی صنعتی، آغازگر پلیمرزاسیون و به عنوان حلال کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارد. سمیت پایین این ماده و خواص حلال، آن را به یک افزودنی رایج در بسیاری از محصولات مراقبت از پوست و مو و عطرها تبدیل کرده است. همچنین این ماده یک عنصر رایج در مایع مه شکن تجاری است. جالب است بدانید ظرفیت تولید این ترکیب در جهان تقریبا 107 هزار تن در سال است.

دی پروپیلن گلیکول (dipropylene glycol) که به اختصار به آن DPG نیز می گویند، یک مایع شفاف، بی رنگ، چسبناک و بی بو است. DPG با فرمول C6H14O3 به طور کامل در آب و بسیاری از حلال های آلی، قابل اختلاط است. دی پروپیلن گلیکول به دلیل خواص حلالیت، سمیت و نرخ تبخیر پایین یک واسطه واکنشی بسیار مفید در طیف گسترده ای از صنایع است.

خواص فیزیکی و شیمیایی:

در ادامه برخی از خواص این ماده را مشاهده می کنید.

ساختار
فرمول شیمیایی	C6H14O3
cas no	25265-71-8
جرم مولکولی	134 g
مشخصات ظاهری	مایع بی رنگ
دانسیته	1.0206g/cm3
نقطه جوش	230.5ºC
حلالیت	قابل اختلاط در آب و محلول در اتانول

روش تهیه:

این ترکیب شیمیایی در واقع یک محصول جانبی از تولید پروپیلن گلیکول است که در فرایند هیدرولیز پروپیلن اکسید به دست می آید. محصول جانبی دیگری که در این واکنش حضور دارد، تری پروپیلن گلیکول است. در واقع می توان گفت که این ماده، مشتقی از پروپیلن اکسید است و در یک فرایند دو مرحله ای تولید می شود. مرحله اول پروپیلن اکسید با آب مخلوط و مونو پروپیلن گلیکول و دی پروپیلن گلیکول را می سازد. در مرحله ی دوم، با استفاده از تقطیر و خالص سازی مخلوط به دو جزء جداگانه تجزیه می شود.

کاربردهای دی پروپیلن گلیکول:

همانطور که پیشتر گفتیم این ماده دارای خواص حلال عالی و سمیت پایین است که راه آن را در طیف گسترده ای از صنایع باز کرده است. اما کاربرد اصلی، مهم و نهایی آن به عنوان یک ماده ی خام در ساخت رزین های پلی استر غیر اشباع است. این ماده یک انتخاب مناسب برای تولید پلی گلیکول های مورد استفاده در سیستم های هیدرولیک و ترمز به منظور ایجاد روان کنندگی و محافظت در برابر یخ زدگی و کمک به کاهش تورم لاستیک است. در ادامه برخی از کاربردهای این ماده را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد.

رزین های پلی استر غیر اشباع:

کاربرد نهایی دی پروپیلن گیکول در ساخت رزین های پلی استر غیر اشباع است. این ماده در رزین ها انعطاف پذیری و پایداری را افزایش می دهد. این رزین ها در ساخت و ساز مسکونی و تجاری، حمل و نقل و کالاهای مصرفی مورد استفاده قرار می گیرند. این ترکیبات با فایبر گلس تقویت می شوند و کامپوزیت های سخت اما سبک را می سازند.

پلاستیک های قابل استفاده در ساختمان و وسایل نقلیه، قایق های تفریحی، لوازم خانگی، وسایل حمام، قطعات، لوله ها و کانال ها از این ترکیبات ساخته شدند.

دی پروپیلن گلیکول در ضد یخ ها:

این ترکیب به عنوان یک ماده ی فعال در ضدیخ و یک عامل ضد یخ برای شیشه جلو اتومبیل، قایق ها و بال های هواپیماهاست. این ماده نقطه انجماد پایینی دارد، به همین دلیل به عنوان یک عامل غلیظ کننده عمل می کند که به چسبیدن مایع به سطوح کمک می کند. زمانی که مخلوط آب و این ماده یخ می زند، جریان پذیری خود را حفظ می کند، به همین دلیل فشار اضافی در لوله ها یا مخازن ایجاد نمی شود.

رنگ و پوشش:

این ماده به عنوان حلال در رنگ ها، پوشش ها، لعاب ها و لاک ها کاربرد دارد. این ترکیب خواص رنگ ها را بهبود می بخشد؛ با آهسته بودن زمان تبخیر آن زمان مناسب ماندن رنگ برای مصرف را طولانی تر می کند.

تولید عطر و محصولات مراقبت شخصی:

یک درجه عطر از این ماده وجود دارد که در صنایع آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد. در این صنعت به عنوان افزودنی در عطرها و محصولات مراقبت از پوست و مو حضور دارد و عناصر معطر را به یکدیگر می چسباند و حمل می کند.

دی پروپیلن گلیکول برای پوست و مو:

این ماده نوعی الکل است که در لوازم آرایشی و محصولات مراقبت از پوست حضور دارد. این ماده برای بهبود و ثبات فرمولاسیون مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد این ماده در این محصولات به عنوان حلال، عامل کاهش دهنده ویسکوزیته، عامل پوشش و ماده ی معطر است. این ماده در محصولات مراقبت از مو، به حفظ و جذب رطوبت مو کمک می کند. آهسته تبخیر می شود به همین دلیل خشکی و شکنندگی مو را کاهش می دهد. به عنوان یک عامل ضخیم کننده به حفاظت و تقویت از ساقه مو کمک می کند.

به عنوان یک مرطوب کننده، به حفظ و جذب رطوبت پوست و مو کمک می کند و رشد باکتری ها را کاهش می دهد. در محصولات مراقبت از مو، موها را نرم و شانه زدن را آسان می کند. استفاده از این ماده در این محصولات بی خطر است.

سایر کاربردهای دی پروپیلن گلیکول:

از کاربردهای دیگر این ماده می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• یک واسطه ی شیمیایی در طیف گسترده ای از صنایع
• یک جزء در تولید نرم کننده در حجم بالا
• تولید روغن ترمز هیدرولیک
• حلال برای مواد شیمیایی کشاورزی مانند حشره کش ها
• حلال برای جوهر چاپ، لاک ها و پوشش ها
• مواد تشکیل دهنده صابون صنعتی
• پالایش نفت
• حلال استخراج برای استخراج مواد معطر

همچنین این ماده به دلیل نقطه انجماد بسیار پایینی که دارد به عنوان یک عامل غلیظ کننده عمل می کند که به چسبیدن مایع به سطوح کمک می کند.

مزایا و معایب:

مزایا	معایب
نقطه انجماد پایین	محرک چشم ها
سمیت پایین	محرک پوست
فشار بخار پایین	–
اشتعال پذیری پایین	–
خواص انتقال حرارت عالی	–
نقطه جوش بالا	–

بازار خرید و فروش جهانی:

افزایش کاربرد دی پروپیلن گلیکول در محصولات مراقبت بهداشتی و صنعت لوازم آرایشی به دلیل سمیت پایین و حلالیت بالای آن بوده است. از سوی دیگر افزایش کاربرد این ماده در گرید عطری در ساخت عطر و کاربردهای حساس به بو بسیار به چشم می خورد. شاید دلیل این رشد را بتوان به بو کم این ترکیب، مرتبط دانست. در هر صورت بازار خرید وفروش جهانی این ماده را بر اساس نوع، کاربرد و منطقه ی جغرافیایی می توان به گروه های مختلفی تقسیم کرد. البته تمامی موارد ذکر شده بر بازار این ماده تاثیر گذارند. این ترکیب را بر اساس نوع، به دو گرید عطری و صنعتی تقسیم می شود.

از سوی دیگر بازار آن را بر اساس کاربرد به صنایع آرایشی و بهداشتی، افزودنی ها، رزین های پلی استر غیر اشباع و بر اساس منطقه به آمریکای شمالی، اروپا، آسیا، آمریکای جنوبی و آفریقا می توان تقسیم کرد. البته بازار بر اساس کاربرد و منطقه بسیار به یکدیگر مرتبط هستند. برای مثال برخی از کاربردها تنها در مناطق خاصی از جهان بازار دارند که در ادامه با ارائه مثال بیشتر به این موضوع می پردازیم. برای مثال بازار این ترکیب بر اساس افزایش درخواست برای رزین های پلی یورتان در هند و چین و بر اساس تولید عطر، لوسیون بدن و محصولات آرایشی و بهداشتی در اروپا و آمریکای شمالی پیشتاز است. بر طبق گزارشات میزان تولید جهانی این ماده در یک دوره، بین سال های 2022 تا 2027 با افزایش 4% روبه رو خواهد بود. خرید جهانی این ماده در سال 2021 برابر با 56.39 و در سال 2020 برابر با 53.91 میلیون دلار بوده است، که به وضوح می توان رشد چند درصدی آن را تنها در یک سال مشاهده نمود.

MSDS و نکات ایمنی:

پیش از کار با ترکیبات شیمیایی از جمله دی پروپیلن گلیکول نکات ایمنی را مطالعه و رعایت کنید.

• در زمان کار از خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن پرهیز کنید.
• از لباس، عینک و دستکش محافظ برای کار با این ماده استفاده کنید.
• تماس این ماده با چشم ها باعث تحریک آن می شود. پس از تماس، اگر لنز دارید آن را خارج کنید و چشم آسیب دیده را برای 15 دقیقه با آب بشویید.
• در صورت تماس با پوست، تحریک جزئی ایجاد می کند. پس از تماس، آن ناحیه را با آب و صابون بشویید.
• پس از استنشاق از محیط کار خارج و هوای تازه استشمام کنید.
• بلع این ماده سمیت پایینی دارد. در صورت بلع، سعی نکنید با استفراغ آن را خارج کنید.
• این ترکیب شیمیایی را دور از نور مستقیم خورشید و در مکانی خشک و خنک نگهداری کنید.

با رعایت نکات ایمنی، خطرات احتمالی را کنترل کنید.

جمع بندی:

این ماده یک ترکیب شیمیایی به صورت مایع بی رنگ، بی بو و چسبناک است که خواص حلالیت عالی دارد. این ماده دارای سمیت و نقطه انجماد پایینی است به همین دلیل از آن در تهیه ضد یخ ها بهره می برند. اما کاربرد اصلی این ماده در ساخت رزین های پلی استر غیر اشباع است. این ماده به دلیل سمیت پایین در لیست مواد خطرناک طبقه بندی نمی شود.