سویا گیاهی خوراکی است که زیستگاه اصلی آن شرق آسیا می باشد. از دانه های سویا در اثر عملیات حرارتی روغن استخراج می شود. روغن تولید شده توسط دانه های سویا در بسیاری از غذاهایی که هر روز می خوریم وجود دارد. در بین روغن های گیاهی روغن سویا بیشترین مصرف را در ایالات متحده دارد. زیرا بیشتر مردم بر این باورند که پخت و پز با این روغن برای سلامتی تاثیر دارد. روغن سویا منبع اسیدهای چرب ضروری می باشد که بدن ما برای فعالیت به آنها نیاز دارد، برای همین توصیه می شود در آشپزی از آن استفاده شود.به عبارتی، این روغن حاوی ۵۲.۵٪ اسید لینولئیک و ۷.۵٪ اسید لینولنیک است که به ترتیب به عنوان امگا ۶ و امگا ۳ شناخته می شوند. اکنون بسیاری از روغن های سویا که تولید می شوند تا حدی هیدروژنه شده اند. یعنی ترکیب شیمیایی آن تغییر کرده است. این هیدروژناسیون اسیدهای چرب ضروری موجود در روغن اصلی را از بین می برد. با این حال، این روغن نسبت به دیگر روغن های گیاهی موجود در بازار سالم تر است. همچنین، ویتامین و مواد معدنی موجود در آن باعث خوش طعم شدن آن شده است.لوبیای سویا حدود ۲۸۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در چین کشف شد. روغن سویا و فرآورده های آن از قبیل روغن خام سویا از سالیان بسیار دور در سراسر جهان تولید می گردند. در حال حاضر بزرگترین کشور های تولید کننده سویا، آمریکا و بزریل می باشند. در سال ۲۰۰۳ حدود ۱۸۴/۴۹ میلیون تن دانه سویا در سراسر جهان تولید شد.
بر اساس این آمار، دانه سویا، دانه روغنی عمده جهان به شمار می رود. هر عدد سویا شامل تقریبا ۴۰ درصد پروتئین، ۱۸ درصد روغن، ۱۴ درصد خاکستر و رطوبت، ۱۵ درصد کربوهیدارت محلول و ۱۵ درصد کربوهیدارت نامحلول به صورت فیبر می باشد.

تولید روغن خام سویا

برای آماده سازی دانه های سویا جهت روغن کشی، آن ها را باید تمیز، خرد، پخت و فلیک نمود تا بتوان از آن ها استفاده نمود. سپس به وسیله حلال هگزان در اکستراکتور  به روش میسلا (مخلوط هگزان و روغن)، روغن را از دانه های سویا جدا نموده و سپس فلیک ها را از اکسپندر وارد اکستراکتور کرده و میسلا تولید شده را پس از  عبور از سیستم تقطیر به روغن تبدیل می نمایند. همچنین، کنجاله سویا پس از عبور از دستگاه DT حلال زدایی و تست می گردد.
این روغن در مرحله دگامینگ با آب، دارای ۵/۲ درصد فسفاتید است که از روغن جدا می شود که منبع بسیار خوبی از لسیتین است.
روغن سویا به دلیل وجود انواع مختلفی از اسید های چرب ضروری موجود در آن نظیر امگا ۳ و امگا ۶ که برای حفظ سلامت بدن ضروری هستند، نسبت به سایر روغن های گیاهی سالم تر در نظر گرفته می شود. همچنین شماری از استرول های گیاهی در روغن سویا وجود دارند که می توانند مزایای سلامتی فراوانی را در افرادی که به طور منظم از روغن سویا در رژیم غذایی خود بهره می برند، داشته باشند.
فواید سلامتی روغن سویا شامل توانایی آن در بهبود سلامت قلب، کاهش کلسترول، بهبود ایمنی بدن سیستم، کاهش اختلالات شناختی مانند بیماری آلزایمر، جلوگیری از پوکی استخوان و بهبود رشد و همچنین افزایش سلامت چشم و پوست است.
روغن سویا در تهیه انواع سس ها، فرآورده های گوشتی نظیر سوسیس و کالباس، تهیه کنسروهای غذایی بخصوص کنسرو ماهی و انواع کیک های دارای بافت نرم، نان های حجیم، روکش های شکلاتی، آشپزخانه های صنعتی و غیره به کار می رود.

ترکیب و کاربرد روغن خام سویا:

تری گلیسیرید، اسید های چرب غیر اشباع بسیار بالایی هستند که در روغن های مایع گیاهی وجود دارند.
روغن سویا کاربرد های خانگی و صنعتی گوناگونی دارد. تقریبا اکثر مارگارین ها، شکلات ها حاوی روغن سویا هستند. همچنین از این روغن برای تولید اغلب سس های مایونز و سالاد، سایر غذا های یخ زده، محصولات گوشتی و سایر کالا های تجاری پخته شده، استفاده می شود.
روغن سویا تولید شده، یکی از مهم ترین روغن های نباتی است که به دلیل فرآورده پروتئینی حاصل از روغن کشی و کیفیت عالی روغن، اهمیت بسیار بالایی دارد.

یکی از مهمترین مواد غیر صابونی روغن سویا، توکوفرول می باشد. توکوفرول آنتی اکسیدان روغنی است که در بین انواع آن، آلفا توکوفرول ها فعالیت ویتامین E را دارد و به عنوان آنتی اکسیدانت است.

خواص روغن سویا برای سلامتی

۱- درمان آلزایمر

آلزایمر نوعی بیماری که مردم در سراسر دنیا با آن مواجه می شوند. در این بیماری تمام ارتباطات عصبی از بین می روند و فرد دیگر قادر به یادآوری خاطرات گذشته نمی شود. روغن سویا به دلیل داشتن ویتامین K منجر به بهبود آلزایمر در افراد مبتلا می گردد. لذا این ویتامین از آسیب رسیدن به سلول های عصبی جلوگیری می کند.

۲- تقویت ریشه مو

یکی از مهمترین خواص روغن سویا جلوگیری از ریزش مو می باشد. ریزش مو و طاسی حالتی که در سن های مختلف در بین زنان و مردان رخ می دهد. عواملی مانند استرس، ژن ها، سوء تغذیه، متعادل نبودن هورمون ها از جمله مواردی هستند که باعث ریزش مو، نازک شدن تارهای مو و کاهش رشد موها می گردند. برای جلوگیری از ریزش بیش از حد توصیه می شود از روغن سویا استفاده نمایید. زیرا با افزایش درصد اسیدهای آمینه و مولکول های شبیه کراتین در تارهای مو، باعث تقویت ریشه مو می شود. همچنین اکثر شامپوهایی که باعث درخشندگی موها می شوند حاوی این روغن و یا مشتقات سویا هستند.

۳- محافظت از پوست

روغن سویا به دلیل داشتن اسید لینولئیک، ایزوفلاون، آنتی اکسیدان و ویتامین حائز اهمیت است. زیرا از پوست شما در برابر عوامل مختلفی مانند اشعه UVB و التهاب ناشی از رادیکال های آزاد محافظت می کنند. همچنین آنتی اکسیدان هایی مانند آنتوسیانین و ایزوفلاون در این روغن، در زنان مانع از پیری زودرس بعد از یائسگی می شوند. ایزوفلاونها فیتو استروژن هستند، در واقع فعالیتی مشابه هورمون استروژن در بدن انسان دارند. برای همین مصرف روغن های گیاهی چون سویا، کلاژن و الاستین موجود در پوست را حفاظت می کنند و در نهایت پوستی نرم و مرطوب، بدون چین و چروک خواهید داشت.

۴- درمان آکنه و جوش

روغن سویا به خاطر داشتن ویتامین E یک ماده ضد التهاب محسوب می شود که در درمان جوش ها تاثیر بسزایی دارد.

۵- جلوگیری از پوکی استخوان

ویتامین K موجود در سویا در تنظیم متابولیسم استخوان تاثیر چشمگیری دارد. طبق تحقیقات صورت گرفته بر روی حیوانات، روغن حاصل از سویا علائم ناشی از التهاب را کاهش می دهد و خطر ابتلا به پوکی استخوان را نیز می کاهد.

۶- مرطوب کننده صورت

روغن حاصل از سویا حاوی ویتامین B می باشد که از پوست در برابر بروز لکه های سیاه محافظت می کند. همچنین از خواص خوب دیگر این روغن می توان به بازسازی پوست از طریق از بین بردن سلول های مرده اشاره نمود که در نهایت منجر به نرمی و لطافت پوست می گردد. برای جوانسازی پوست خود می توانید ترکیبی از شیر سویا و روغن سویا به عنوان ماسک درست کنید و به صورت خود بمالید.

۷- کاهش سطح کلسترول بد در اثر مصرف روغن سویا

یکی از عواملی که باعث افزایش میزان چربی های اشباع نشده و تجمع کلسترول بد (LDL) در خون می شود، مصرف روغن های تصفیه نشده به هنگام آشپزی است. این نوع کلسترول با مسدود کردن رگ های خونی، جریان خون در بدن را با مشکل مواجه می کند و در نتیجه باعث افزایش فشار خون می گردد. اما طبق مطالعه ای، استفاده از روغن سویا تا 25 درصد به کاهش رسوبات LDL و فشار خون کمک می کند.