کلسیم کربنات یکی از مواد معدنی رایج در پوسته زمین می باشد که با فرمول CaCO3 نشان داده می شود. این ماده غیر قابل اشتعال و غیر سمی می باشد و در صنایع بسیاری کاربرد دارد. این محصول در دو گرید صنعتی و خوراکی سنتز می شود.در منابع طبیعی به صورت کانی های کلسیت و آراگونیت وجود دارد. به صورت جامد پودری، نانو ذرات، کلوخه و میکرونیزه با دانه بندی های متفاوت، تهیه و سنتز می شود. این ماده نمک یکی از انواع باز های قوی (هیدروکسید کلسیم) است. در آب و الکل نامحلول بوده و در اسیدها و گاز دی اکسید کربن حل می شود. در واقع اسیدها به عنوان حلال عمل کرده و موجب تجزیه آن می شوند.

این ماده در سه دسته زیر تقسیم بندی می شود:

• کربنات کلسیم معدنی: این گرید به صورت طبیعی در پوسته زمین موجود است و به اختصار GCC نامیده می شود.
• کربنات کلسیم رسوبی: کلسیم کربنات صنعتی به صورت اختصار PCC نامیده شده، دارای خلوص بالاتر و قیمت گران تر می باشد. از جمله مهم ترین سنگ های صنعتی که از کربنات کلسیم تشکیل شده اند، سنگ هایی همچون سنگ آهک، تراورتن، گچ و سنگ مرمر هستند.
• کربنات کلسیم خوراکی: به عنوان مکمل برای کمبود پتاسیم در پزشکی و مکمل غذایی در تولید محصولات غذایی و دارویی مختلف کاربرد دارد.

منابع کلسیم کربنات

همانطور که در بالا ذکر کردیم کلسیم کربنات جزء فراوان ترین مواد شیمیایی موجود در زمین با منابع طبیعی و صنعتی مختلف هستند. این ماده در پوسته تخم مرغ، صدف حلزون و صدف دریایی نیز وجود دارد. همچنین سبزیجات تیره رنگ حاوی مقدار زیادی کلسیم کربنات هستند. شایان ذکر است که پوسته صدف خوراکی، سرشار از کلسیم بوده و به عنوان یک ماده مهم در صنعت نیز کاربرد دارد.

ساختار کربنات کلسیم

کانی کلسیت حاوی اتم های کلسیم هماهنگ با 6 اتم اکسیژن می باشد. حال آن که اتم های کلسیم هماهنگ با 9 اتم اکسیژن، تشکیل دهنده کانی آراگونیت می باشند.

این ماده در شرایط پایدار ترمودینامیکی، با ساختار شش ضلعی β-CaCO3 (کلسیت معدنی) یافت می شود. در حالت متراکم تر به شکل اورتورومبیک با فرمول λ-CaCO3 (آراگونیت معدنی) و ساختار شش ضلعی μ-CaCO3 (ویتریت) یافت می شود.

در صورت ته نشینی در دمای 85 درجه سانتیگراد، کانی آراگونیت و در دمای 60 درجه سانتیگراد کانی ویتریت ایجاد می شود.